Soms lees ik uitspraken die recht door mijn huid heen bijten. Iedere keer dat ik zo’n uitspraak opnieuw tot mij moet nemen, vaak via social media, spuit deze uitspraak-teek een nieuw beetje gif in mijn bloed.

Tijd als vijand
We kennen bijvoorbeeld allemaal de uitspraak: tijd heelt alle wonden. Maar blijkbaar heeft die uitspraak zijn beste tijd gehad. Steeds vaker lees ik varianten als: ‘Tijd heelt alle wonden dus niet‘ en ‘Tijd heelt niet alle wonden.’

Ik lees het vaak bij mensen die een ouder zijn verloren en na een jaar een prachtige herinnering delen met vervolgens de hashtag: #tijdheeltallewondendusniet

Zullen we die conclusie nog even uitstellen?
Persoonlijk vind ik dat een nogal voorbarige conclusie na een jaar, zonder daarmee de pijn van de desbetreffende persoon tekort te doen. En ik zal natuurlijk even uitleggen waarom.. Het is namelijk prima dat je iets vindt, maar neem ook de verantwoordelijkheid door dat wat je zegt uit te leggen.

Ik heb hier niet de ruimte om in te gaan op het concept tijd, dus zie ik voor nu de tijd als een opeenvolging van momenten waarbij er een heden is, een verleden en een toekomst op een horizontale lijn van ouder worden (typische westerse opvatting, maar laat ik nou net ook een westerling zijn 😉 ).

Misbegrip
Open wonden zijn verschrikkelijk en ik zie rouw als een innerlijke open wond. Na een jaar van verdriet en pijn kan de wond nog steeds rauw aanvoelen, pijnlijk, gevoelig en soms zelfs nog bloedend zijn.

In deze context zal echter tijd de herinnering niet wegnemen. Evenmin de gevoeligheid. Ik denk dat daar misbegrip over is ontstaan.

Alsof ik de pijn ontken die de dood van een dierbare mij heeft gekost als ik zeg dat tijd alle wonden heelt. Alsof ik de ernst van het persoonlijk lijden bagatelliseer als ik ervoor uitkom dat het leven zonder deze persoon ook zijn weg heeft gevonden.

Ik denk dat de angst voor deze zin is ontstaan uit een verkeerd begrip van de woorden ‘heelt alle wonden’. De huid waarvan een wond is hersteld is niet meer dezelfde huid als vóór de wond. En daar zit ‘m precies de misvatting. Als een wond is genezen wil dat niet zeggen dat het er nooit heeft gezeten.

De waarde van tijd
Als je na een rouwperiode de draad van het leven weer op probeert te pakken, wil dit niet zeggen dat daarmee je tranen zijn opgedroogd. Het wil ook niet zeggen dat het leven wel prima is nu. Misschien, na een aantal maanden, een aantal jaar of tientallen jaren, zal je ervaren dat wonden helen omdat je hebt geleerd dat na grote wonden littekens ontstaan.

Ze zijn geheeld maar worden niet vergeten. En soms blijven ze altijd gevoelig als je erover heen wrijft, iemand er zachtjes op drukt of het leven dezelfde wond in één keer opnieuw openrijt. Ook dan zal de tijd je helpen. Al is het maar omdat de tijd je uiteindelijk inhaalt en zo toch echt, alle wonden heelt.