Een vriendin van mijn moeder verantwoordde laatst waarom ze zo ontzettend veel berichten op Facebook plaatste. Ieder weekend, ieder klusje, ieder ‘bijzonder’ moment met haar kinderen, iedere ‘leuke’ dag op werk, wordt gedeeld. Aan het eind van het jaar laat zij namelijk van al haar berichten een fotoboek afdrukken. Super slim, want zo heb je een overzicht met allerlei mooie (of minder mooie, maar meestal mooie) herinneringen van het afgelopen jaar vastgelegd.
Lief dagboek
Niks mis mee, maar het verraste mij dat ze stelde dat het fungeert als een soort van dagboek. ‘Een dagboek?’ vroeg ik direct op mijn hoede. Mijn gedachten gingen snel en ik vroeg mij af of Facebook voor dit soort mensen de rol van een dagboek kon innemen.
Lange tijd heb ik een dagboek bijgehouden, al is het woord dagboek misschien niet helemaal op zijn plaats. Ik schreef er niet dagelijks in, maar sloeg soms dagen, soms weken over.
Geheugensteuntje
Mijn dagboek was een manier om orde te krijgen over de chaos in mijn hoofd. Een dagboek is altijd autobiografisch en in chronologische volgorde geschreven. Tot zover klopt de vergelijking met Facebook aardig. Het kan een manier zijn om grip te krijgen op je herinneringen, zoals ik als puber veelal ervoer.
Als mijn week bomvol zat met leuke, spannende en nieuwe avonturen of ervaringen, dan moest dat allemaal opgeschreven worden. Als die ervaringen elkaar te snel opvolgde dan voelde dat onprettig. Ik kreeg voor mijn gevoel niet genoeg tijd om deze momenten te verwerken. En wat stelde een ervaring voor zonder overdenking? Zonder verwerking? Zonder reflectie?
De wet van willekeur en de reflectie
Een spannend moment, een leuk dagje weg, een vreselijk harde lachbui met een vriendin, het werd allemaal op de puinhoop van ervaringen gegooid en aan de wet van willekeur onderworpen. Er werd zonder mij erbij te betrekken gekozen voor een lange termijnherinnering of een korte. Dat kon ik niet laten gebeuren. En dus schreef ik boekjes vol. Ik knipte tijdschriften stuk, plakte foto’s in en schreef. Ik schreef.
Maar een dagboek heeft nog een andere functie. Een functie die ik bij Facebook niet voorbij zie komen. Een functie die niet alleen belangrijk is voor jezelf maar ook voor de samenleving. Het is de reflectie die komt kijken bij het schrijven. Kenmerkend voor een dagboek is dat er in wordt opgetekend wat de schrijver waarneemt, overweegt, prettig vindt of juist niet. Dat je het gesprek met jezelf aangaat, je dingen overpeinst.
Een dagboek spiegelt. Je zult merken dat je jezelf anders en beter leert kennen omdat je situaties nog een keer zult moeten overzien als je ze opschrijft. Gevoelens krijgen woorden. Ook heeft het iets persoonlijks, iets intiems. Je probeert jezelf beetje bij beetje bloot te leggen ondanks dat het confronterend kan zijn je naakte spiegelbeeld telkens opnieuw te moeten bekijken.
Facebook is geen dagboek
Dit is echter tegengesteld aan wat ik al jaren voorbij zie komen op Facebook. Facebook kan wel degelijk een enkele functie van het dagboek overnemen, namelijk het geheugensteuntje, maar daar houdt de vergelijking dan ook op. Ik zou willen zeggen: Probeer het ook eens! Zie wat het met je doet als je gevoelens, emoties en herinneringen in taal giet.
Veel penplezier!