Samenleving

Dit is deel 2 van de serie: Vrouwen moeten eerst worden bevrijd van andere vrouwen. Lees hier Deel 1.

Terug in de tijd

Tijdens de Tweede Feministische Golf kwamen veel vrouwen in opstand en streden voor betaald werk en deelname aan het maatschappelijk leven. Twee bekende bewegingen waren de MVM (Man-Vrouw-Maatschappij) en de Dolle Mina’s die beide streden voor afschaffing van wettelijke discriminatie van vrouwen, legale abortus, kinderopvang en vrouwenarbeid.

Er volgde een periode waarin mishandeling en seksueel geweld tegen vrouwen werd ‘erkend’ en er kwam fundamentele kritiek op de mannelijke overheersing. Radicale groepen zoals Paarse September gingen hier erg ver in. Zo weigerden ze met mannen te praten en vonden ze feministen die niet lesbisch werden geen echte feministen. Er was behoefte aan afzondering van de man en er ontstonden vrouwencafés, vrouwenhuizen, vrouwenwoongroepen, feministische zangkoren en zelfverdedigingcursussen.

Zero Sum Game

Ondanks dat de Tweede Feministische Golf onwijs veel goede dingen heeft voortgebracht voor vrouwen en voor meer gelijkheid heeft gezorgd tussen man en vrouw, lijkt het alsof dit ten koste van het andere geslacht moest gaan. Het lijkt een ‘Zero sum game’: Wat de ene partij wint, verliest de ander.

Deze ‘Zero Sum’ situatie moeten we vermijden door geen mannen af te vallen om vrouwen op te hemelen. Vrouwen hebben in onze samenleving nog steeds een onderdrukte positie maar daar dragen we zelf aan bij.

Echte vrouwen bestaan niet

Seksisme is het vellen van een waardeoordeel op grond van iemands sekse. Zowel mannen als vrouwen doen bewust en onbewust aan seksisme. Tijdens het lezen van het boek: ‘Echte vrouwen bestaan niet’ van Yasmine Schillebeeckx, kwam ik er pas achter hoe vaak ik seksistische opmerkingen maak. Onze taal is doordrenkt van seksisme en zodra we ons daar meer bewust van zijn, kunnen we verandering teweeg brengen.

Schillebeeckx laat zien dat de hoge eisen en idealen die worden gesteld aan mannelijkheid en vrouwelijkheid voor vrijwel iedereen onhaalbaar is. ‘Een echte man is een even grote mythe als de echte vrouw. Het is een onbereikbaar, onrealistisch en vaak zelfs belachelijk ideaal dat we mannen en vrouwen opleggen.’

We worden in de media doodgegooid met de term: een echte vrouw. Een echte vrouw heeft een onverwoestbaar moederinstinct, gaat elke week naar de sportschool en verzorgd haar lichaam tot in de puntjes. Ze is trouw aan haar partner, seksueel ervaren maar ook bescheiden. Ze is zorgzaam, huiselijk, creatief en kijkt graag naar drama of romantische films. Schillebeeckx gaat zo nog even door en opvallend is dat we geen vrouwelijkheid bezitten maar vrouwelijkheid moeten bewijzen. Dit stereotype denken draagt bij aan seksisme in onze maatschappij.

Onze taal

Het zit ook diep verankerd in onze taal. ‘Een vrouw met ballen’ is de duidelijkste en direct ook de lelijkste uitspraak die voorkomt in onze taal. Want waarom moeten we een vrouw die lef heeft, zelfverzekerd is en assertief direct associëren met iets mannelijks? Stoerheid en geen blad voor de mond nemen hebben beide niks te maken met de ballen van een man. Zonder dat we het zelf doorhebben verheffen we hier mannelijkheid boven vrouwelijkheid in simpelweg een uitdrukking.

Wat is wat?

Voor mannen is vrouwelijkheid uitgegroeid tot het ultieme verwijt. Een echte belediging. Alsof iets wat wij met vrouwelijkheid associëren de mannelijkheid kan aantasten. Een opmerking als: ‘Je bent net een wijf’ lijkt erop te wijzen dat ook de man zijn mannelijkheid moet bewijzen. Daar spelen fabrikanten dan weer handig op in. De flessen shampoo en showergel voor de man zijn groot, donker en strak, ze hebben een stoer uiterlijk. Terwijl de flessen voor vrouwen kleurig, chique, zacht en roze zijn. Want stel je voor dat je als man vrouwelijke scheermesjes of vrouwelijke shampoo gebruikt en daarmee je mannelijkheid ondermijnt.

Wat maakt het eigenlijk uit dat mannen hun eigen shampoo willen en vrouwen ook? Schillebeeckx vertelt dat hier geen enkel probleem zit. De onderliggende gedachte is wel problematisch. ‘Het probleem is dat merken door het specifieke gebruik van bepaalde kleuren, slogans en verpakkingen bijdragen aan de strikte definitie van mannelijkheid.’ Mannelijkheid moet vooral niet geassocieerd worden met iets vrouwelijks. Mannelijkheid en vrouwelijkheid worden allebei geassocieerd met bepaald soort karaktereigenschappen. We zetten vrouwelijkheid daarmee recht tegenover mannelijkheid zonder goed te kunnen definiëren wat wat is.

Verder lezen? Hier vind je deel 3:
Vrouwen moeten eerst worden bevrijd van andere vrouwen Deel 3

Dit artikel is ook gepubliceerd in Phronèsis Magazine

Om te beginnen, moeten vrouwen worden bevrijd van andere vrouwen

De trein rijdt. Ik wil mijn boek pakken als er drie vrouwen naast me komen zitten. In de coupé is het rustig en de vrouwen raken in een verhit gesprek. De vrouw rechts van mij heeft het over #Metoo terwijl ze met haar ogen rolt. ‘Heel goed dat deze vrouwen nu erkenning krijgen maar kom op, hadden ze niet wat assertiever kunnen zijn?’ De vrouw tegenover haar knikt en zegt: ‘Vrouwen moeten eens leren nee zeggen. Dat zou al zoveel ellende schelen. De derde vrouw hoort het even aan terwijl ze uit het raam staart. Als ze begint te praten hoor je de desinteresse samensmelten met het geluid dat ze produceert. ‘Zullen we het ergens anders over hebben? Ik ben zo moe van dat hele #Metoo gedoe, van het hele feministengedoe. Dat hebben we toch allemaal al gehad? Die jaren liggen nu wel achter ons.’

Op dat moment zit ik rechtop in mijn stoel. De trein rijdt stug door terwijl er iemand aan de noodrem had moeten trekken. Dat vrouwen de schuld leggen bij slachtoffers in plaats van bij daders, zoals veel gebeurt bij de #Metoo discussie, is al erg genoeg. Maar deze vrouw, die als laatste aan het woord was, deze vrouw is het probleem. Het probleem van de vooruitgang, van de emancipatie van de vrouw en van het seksisme waar onze maatschappij nog vol mee zit.

We zijn moe

Het feminisme loopt spaak. Het woord zelf heeft een negatieve lading en wordt vaak geassocieerd met mannenhaters, seksueel gefrustreerde kutjes of jonge vrouwen die niks beters met hun leven kunnen doen. Je hoort het gezucht, het gesteun en gekreun van vrouwen als je over feminisme begint, over de onderdrukte positie van de vrouw in deze maatschappij. Je ziet ze met hun ogen rollen en je voelt de minachting omdat zij daarboven staan. Zij zijn deze ‘fase’ voorbij. Het feminisme kennen we nu wel: de vrouw kan studeren, carrière maken, huismoeder worden of juist niet. Ze kan kiezen met wie ze wilt trouwen, waar ze naar toe wilt op vakantie en met wie. Vrouwen hebben het in onze maatschappij helemaal niet slecht, dus wat zeuren we nou?

We zijn moe. Moe van het woord feminisme, het vechten voor de rechten van de vrouw en van vrouwen zelf. Slaap lekker, want ik ben ook moe. Moe van het feit dat meiden terug worden gestuurd naar huis om een shirt aan te trekken met mouwen want anders zal het de mannelijke helft te veel ‘afleiden’. Moe omdat jonge dames tijdens hun seksuele experimentele fase soms een pikante foto maken en doorsturen en zij zelf gezien worden als de dader. Ik ben ook moe. Maar in plaats van cynisch te worden of in slaap te vallen, is onderzoeken ook nog een optie. En in dat onderzoek moeten vrouwen eerst bevrijd worden van andere vrouwen zodat we verder kunnen met een maatschappij waarbij gelijkwaardigheid tussen de twee seksen nog hoger in het vaandel staat dan nu het geval is.

Verder lezen? Hier vind je Deel 2:
Vrouwen moeten eerst worden bevrijd van andere vrouwen

Dit artikel is ook gepubliceerd in Phronèsis Magazine